Trong các bài viết trước, bạn
đọc đã được giới thiệu các điểm chung nhất về EPC và khâu trọng yếu quyết định
đến chất lượng một cuộc thầu. Bài viết này sẽ tiếp tục làm rõ sự "đắt-
rẻ" mà một người làm đấu thầu chuyên nghiệp và chân chính phải nắm cho
tường tận.
Theo quy định của Luật Đấu thầu, đối
với hồ sơ dự thầu (HSDT) gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp hoặc EPC đã vượt
qua bước đánh giá về mặt kỹ thuật thì căn cứ vào giá đánh giá để so sánh xếp
hạng HSDT của các nhà thầu.
Theo đó, HSDT của nhà thầu có giá
đánh giá thấp nhất được xếp thứ nhất và được đề nghị trúng thầu nếu giá dự thầu
sau sửa lỗi và hiệu chỉnh sai lệch của nhà thầu đó không lớn hơn giá gói thầu
trong kế hoạch đấu thầu hoặc dự toán được duyệt (Điều 38 về xét duyệt trúng
thầu đối với đấu thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp và EPC). Luật sửa đổi bổ
sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản số
38/2009/QH12 (khoản 1 Điều 2) nêu rõ "giá đánh giá là giá được xác định
trên cùng một mặt bằng về các yếu tố kỹ thuật, tài chính, thương mại và được
dùng để so sánh, xếp hạng HSDT đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp hoặc
gói thầu EPC. Giá đánh giá bao gồm giá dự thầu do nhà thầu đề xuất để thực hiện
gói thầu sau khi đã sửa lỗi và hiệu chỉnh sai lệch, cộng với các chi phí cần
thiết để vận hành, bảo dưỡng và các chi phí khác liên quan đến tiến độ, chất
lượng, nguồn gốc của hàng hóa hoặc công trình thuộc gói thầu trong suốt
thời gian sử dụng".
Như vậy giá dự thầu là giá do nhà
thầu nêu trong đơn dự thầu thuộc HSDT, bao gồm toàn bộ chi phí cần thiết để
thực hiện gói thầu. Còn việc bên mời thầu (BMT) xác định giá đánh giá đối với
gói thầu EPC là nhằm chuyển đổi chi phí do các nhà thầu chào trong HSDT về cùng
một mặt bằng: kỹ thuật, tài chính, thương mại và một số yếu tố khác trong cả
thời gian vòng đời của dự án để xem xét, lựa chọn nhà thầu chào phương án mang
lại hiệu quả hay “giá trị đồng tiền" cao nhất của cả vòng đời dự án. Do
đó, cơ sở để xét duyệt nhà thầu trúng thầu là giá đánh giá thấp nhất, mà
không phải là giá dự thầu do nhà thầu chào thấp nhất. Theo quy định của
Nghị định 85/2009/NĐ-CP ngày 15/10/2009 về hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và
lựa chọn nhà thầu xây dựng theo Luật Xây dựng, đối với gói thầu mua sắm hàng
hóa xây lắp tuỳ theo tính chất của từng gói thầu mà quy định các yếu tố về
điều kiện kỹ thuật, tài chính và thương mại để xác định giá đánh giá cho phù
hợp.
Xác
định giá đánh giá là nội dung quan trọng trong quá trình lập HSMT – Hình minh
họa
Đối với gói thầu mua sắm hàng hóa có
thể lựa chọn các yếu tố về kỹ thuật như: tiến độ thực hiện; công suất, hiệu
suất của máy móc, thiết bị; mức tiêu hao điện năng, nguyên nhiên vật liệu; chi
phí vận hành, duy tu, bảo dưỡng; tuổi thọ và các yếu tố kỹ thuật khác (khoản 3,
Điều 25). Đối với gói thầu xây lắp có thể lựa chọn các yếu tố kỹ thuật như:
tiến độ thực hiện; chi phí quản lý, vận hành, duy tu, bảo dưỡng, tuổi thọ công
trình và các yếu tố kỹ thuật khác để đưa về một mặt bằng đánh giá. HSDT có giá
đánh giá thấp nhất sẽ được xếp thứ nhất (khoản 3, Điều 26). Có thể thấy tùy
theo đặc điểm của từng gói thầu mà có những cách thức quy đổi khác nhau về cùng
một mặt bằng. Một trong những công việc khó khăn nhất trong việc quy đổi về
cùng một mặt bằng là việc quy đổi nguồn gốc của hàng hóa do rất khó định lượng.
Để hiểu rõ hơn về nội dung này, chúng ta hãy nghiên cứu một ví dụ sau đây: BMT
X tổ chức đấu thầu gói thầu mua sắm hàng hóa M. Hồ sơ mời thầu (HSMT) do BMT
phát hành có ghi việc xác định giá đánh giá theo công thức: B (i) =
Giá trị thiết bị ( i ) trong gói thầu x K1. Trong đó quy định: nếu cùng
là thiết bị sản xuất theo tiêu chuẩn Nhật Bản được sản xuất và lắp ráp tại
Malaysia hoặc Thái Lan áp dụng mức K1=100% (tức hệ số K = 1), còn nếu được
sản xuất và lắp ráp tại Việt Nam thì áp dụng mức K1=300% (tức hệ số K =
3), như vậy, có nghĩa là đưa về cùng mặt bằng giá đánh giá thiết bị sản xuất và
lắp ráp tại Việt Nam cao gấp 3 lần so với thiết bị được lắp ráp tại Malaysia
hoặc Thái Lan về mặt hệ số K1.
Vậy việc HSMT đưa công thức xác định
giá đánh giá như trên có phù hợp không? Xin được trả lời ngay là không được và
khi chủ đầu tự đưa ra công thức tính căn cứ vào xuất xứ của thiết bị thì cũng
cần phải đưa ra được (giải thích, chứng minh) cơ sở kinh tế - kỹ thuật của
công thức đó, tức là công thức đưa ra phải mang tính khoa học, khách quan. Căn
cứ theo công thức tại tình huống nêu trên thì thấy rằng việc hàng hóa sản xuất
tại Việt Nam phải chịu mức chi phí để đưa về cùng một mặt bằng cao gấp 3 lần so
với hàng hóa cùng loại sản xuất tại Thái Lan hoặc Malaysia là bất hợp lý. Cách
đưa ra hệ số như vậy là thiếu cơ sở tính toán khoa học, thiếu khách quan. Do
vậy, việc quy đổi về cùng một mặt bằng về nguồn gốc của hàng hóa là một công
việc khó đòi hỏi cá nhân lập HSMT phải có đủ trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và
có “nghề” có bản lĩnh để đưa ra quy định khách quan, công bằng, tránh khiếu
nại, kiến nghị từ nhà thầu hoặc của tổ chức, cá nhân liên quan. Cách làm
hiệu quả nhất là các Bộ, ngành có liên quan cần thành lập một Hội đồng khoa học
- kỹ thuật - kinh tế (tập hợp những chuyên gia giỏi, chuyên gia sâu về lĩnh
vực máy móc thiết bị có liên quan) để nghiên cứu và đưa ra công thức tính
toán, cũng như hệ số quy đổi phù hợp với từng loại thiết bị, công nghệ để áp
dụng khi xác định giá đánh giá.
Làm được như vậy là góp phần vào
việc lựa chọn được nhà thầu "xứng đáng đồng tiền bát gạo', góp phần tạo ra
sự công khai, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Trong thực tế của công
tác đấu thầu hiện nay, việc lựa chọn các yếu tố đề xác định giá đánh giá còn
gặp nhiều khó khăn. Nhiều chủ đầu tư BMT không đưa ra được các yếu tố đánh giá
về một mặt bằng trong HSMT nên phải chấp nhận xếp hạng nhà thầu theo giá dự
thầu sau khi đã sửa lỗi và hiệu chỉnh sai lệch. Chính vì cách làm này nên dẫn
đến tình trạng nhiều gói thầu lựa chọn nhà thầu dựa chủ yếu vào giá dự thầu của
nhà thầu. HSDT có giá dự thầu thấp nhất sẽ có nhiều khả năng trúng thầu. Cách
làm này cũng thể hiện năng lực của các chủ đầu tư, BMT cũng như tư vấn lập HSMT
còn hạn chế trong việc đề xuất các yếu tố đưa về một mặt bằng và không biết
cách xác định chi phí của các yếu tố này ảnh hưởng tới hiệu quả của gói thầu.
Bên cạnh đó có những chủ đầu tư, BMT
lại đưa vào HSMT một loạt các yếu tố để đưa về một mặt bằng đánh
giá nhưng không đưa ra cách tính hoặc công thức tính các chi phí đưa về
một mặt bằng trong HSMT. Trong những trường hợp này, khi đánh giá
HSDT, BMT có thể tự lựa chọn xem yếu tố nào đưa về một mặt bằng và tính toán
trên cơ sở thống nhất cách làm trong nội bộ Tổ chuyên gia đấu thầu hoặc BMT.
Với cách làm này, có những yêu tố đưa về một mặt bằng đã quy định trong
tiêu chuẩn đánh giá nhưng bị bỏ qua, không xem xét đến khi đánh giá hoặc chỉ
lựa chọn các yếu tố đưa về một mặt bằng có lợi cho nhà thầu nào đó. Do cách quy
định quá "cởi mở" như vậy trong HSMT và việc áp dụng tuỳ hứng của
BMT, Tổ chuyên gia đấu thầu đã dẫn đến những trường hợp việc xác định giá đánh
giá để nhằm loại bỏ các HSDT không được ưa thích, chứ không căn cứ vào HSMT và
HSDT của nhà thầu một cách khách quan, công bằng.
Topside
Dự án Chim sáo – Chủ đầu tư Premeir Oil Vietnam Offshore – Một trong những công
trình EPCI
Qua phân tích nêu trên ta thấy
việc qui đổi chi phí về cùng mặt bằng phải thể hiện những chi phí cụ thể căn cứ vào các điều kiện về mặt kỹ thuật có thể tính toán và
lượng hóa kinh tế, kỹ thuật được (chẳng hạn như mức tiêu hao nhiên liệu khác
nhau, tiêu hao phụ tùng thay thế khác nhau, thời gian sử dụng khác nhau...) như
ví dụ 3 tại Phụ lục 2 Mẫu HSMT mua sắm hàng hóa ban hành kèm theo Thông tư số
05/2010/TT-BKH ngày 10/2/2010, không nên đưa ra một công thức thiếu căn cứ làm
hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà
thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Việc hạn chế sự tham gia của nhà
thầu là không phù hợp với quy định của pháp luật về đấu thầu.
Xác định giá đánh giá là nội dung
quan trọng trong quá trình lập HSMT. Công thức quy đổi về cùng một mặt bằng hợp
lý sẽ giúp chủ đầu tư lựa chọn chính xác được nhà thầu trúng thầu đem lại hiệu
quả cao nhất cho dự án. Vì vậy trong chuẩn bị HSMT, BMT cần nghiên cứu, xem xét
đưa ra những yêu cầu phù hợp với tính chất của gói thầu. Đối với công việc khó
khăn này, muốn thực hiện tốt công tác đấu thầu theo quy định của Luật Đấu thầu,
cần phải có các chuyên gia có chuyên môn sâu và hiểu rõ về gói thầu, có
khả năng lựa chọn các yếu tố thích hợp để đưa về một mặt bằng, đồng thời
phải đưa ra được cách tính những chi phí ảnh hưởng của các yếu tố này trong
suốt vòng đời thực hiện dự án. Với yêu cầu này. các chuyên gia khi xây dựng
HSMT, tiêu chuẩn đánh giá HSDT, rõ ràng cần phải có kiến thức chuyên ngành phù
hợp với gói thầu, có chuyên môn sâu về gói thầu mới có thể thực hiện được.
Do đó, việc lựa chọn tư vấn không đủ năng lực để
giúp chủ đầu tư xây dựng HSMT của nhiều dự án như hiện nay cần phải được xem
xét cẩn thận, vì nó không thể đảm bảo có được một HSMT mà trong đó đưa ra đầy
đủ, chính xác các yếu tố đưa về một mặt bằng đánh giá phù hợp, với điều kiện cụ
thể của gói thầu. Mặc dù chủ đầu tư, BMT có thể sử dụng các mẫu HSMT
đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, xây lắp đã được Bộ Kế hoạch và Đầu
tư ban hành, khi xây dựng HSMT, nhưng không thể thiếu "bộ
óc" của các chuyên gia tư vấn, của những người trực tiếp soạn thảo HSMT.
Đó là nhân tố quyết định đảm bảo đưa các thông tin đầu vào chính xác trong
HSMT, trong đó có các điều kiện cụ thể để xác định giá đánh giá, giúp cho việc
lựa chọn nhà thầu được thuận lợi khách quan, công bằng và chính xác.
Source: Internet
No comments:
Post a Comment